ประเพณีขนทรายเข้าวัด การขนทรายเข้าวัดของประชาชนวังฟ่อนมีมาแต่โบราณแล้ว   นิยมขนทรายในวันเนาว์  หรือวันที่  14  เมษายน สาเหตุแห่งการขนทรายเข้าวัดของหมู่บ้านในอดีต คือ


1. วัดมีการก่อสร้างถาวรวัตถุ เช่น โบสถ์ วิหาร เป็นต้น สมภารจึงขอแรงชาวบ้านที่ยังหนุ่ม และสาวช่วยกันขนทรายเข้ามากองไว้ในคราวเทศกาลสงกรานต์ซึ่งเป็นวันที่ชาวบ้านว่างงานการทั้งหลาย และน้ำในแม่น้ำแต่ละสายแห้งขอดเขินเนินทรายสามารถนำทรายขึ้นฝั่งได้ง่าย
2. คนสมัยก่อนไม่นิยมสวมรองเท้าเข้าวัดทิ้งรองเท้าไว้นอกวัด ต้องเดินเท้าเปล่าเข้าวัด  ขึ้นไป บนวิหาร วัดที่มีทรายมากย่อมไม่เปื้อนเท้าเพราะทรายมากย่อมไม่เปื้อนเท้าเพราะทรายเป็นเครื่องเช็ดถู เปอะตมได้เป็นอย่างดี
3. ทำให้ภายในวัดวาอารามไม่เป็นเปอะตมเฉอะแฉะ ประชาชนสามารถเดินเข้าไปมาได้สะดวกในคราวมาทำบุญ
4. วัดเป็นสถานที่รื่นรมย์ที่เรียกกันว่าอาราม การมีทรายอยู่ในวัดมาก  ทำให้วัดสะอาดน่าอยู่ ประชาชนจึงนิยมขนทรายเข้าไปในวัดกันเสมอมา
5. วัดที่มีทรายมากป้องกันไม่ให้หญ้าขึ้น หรือมีหญ้าขึ้นบ้างก็ถอนง่ายกว่าหญ้าที่ขึ้นบนดินล้วน ๆ  วัดทุกวัดของล้านนาจึงนิยมนำทรายเข้าวัดเพื่อป้องกันหญ้าขึ้น
ปัจจุบันประเพณีขนทรายเข้าวัดค่อย ๆ เลือนหายโดนประชาชนของหมู่บ้านไม่รู้ตัว เนื่องจากความเจริญด้านวัตถุและการขาดการประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนเห็นความสำคัญของประเพณีอันดีงามนี้
ประวัติและตำนานเกี่ยวกับเจดีย์ทราย
ในตำนานเมืองหริภุญชัยกล่าวถึงการที่พระพุทธเจ้าประทับรอยพระบาทไว้บนที่หาดทรายเป็นวาลุก เจดีย์ ณ แม่น้ำมนที ในคัมภีร์ธรรมของล้านนาไทยกล่าวว่า   "ในสมัยที่พระพุทธเจ้าเป็นชายสามัญมีนามว่า    ติสสะ � เป็นคนเข็ญใจยากไร้  หาเช้ากินค่ำ เลี้ยงชีวิตด้วยการรับจ้างตัดฟืนขาย แต่เป็นผู้มีศีลธรรมดี  เป็นที่รักของประชาชนชาวบ้านมาก วันนี้ติสสกุมารเดินทางออกจากบ้านไปสู่กลางป่าแห่งหนึ่ง  มีลำธารไหลผ่านมีหาดทรายขาวงดงามนัก มีจิตปสาทะอยากจะทำบุญจึงได้เอาทรายมาก่อเป็นเจดีย์  ฉีกเสื้อที่ตนสวมอยู่นั้นเป็นยอดธงปักลงบนพระเจดีย์ทรายนั้น และตั้งอธิษฐานว่า อิมินา ปุญญกมเมนาหํ วาลุกเจติยํ กตรา  สุขีอตตานํ ปริหรนโต นิพพานปจจโยมหิ เม นิจจํ ด้วยอำนาจบุญกรรมกุศลการก่อพระเจดีย์ทรายนี้ขอให้ข้าพเจ้าได้บริหารตนให้มีความสุขและเป็นปัจจัยแห่งพระนิพพานเจ้าเถิด และขอให้ข้าพเจ้านั้นได้เป็นพระพุทธเจ้าโปรดสัตว์โลก  เมื่อพระโพธิสัตว์ติสสะบำเพ็ญบารมีเต็มที่เต็มถ้วนแล้ว  ก็ได้มาเกิดเป็นพระพุทธเจ้าของเราทั้งหลาย

 

•แก้ไขล่าสุด• ( •วัน•ศุกร์•ที่ 15 •เมษายน• 2011 เวลา 12:55 น.• )